woensdag 30 mei 2012

Het "juiste medicijn", maar ook de juiste ziekte?

"Overheidsoptreden is de pijnstiller", verklaarde de één of andere economist parmantig, "maar hij had (of wat had je nu gedacht) het geneesmiddel". En ik dacht aan Paul Krugman, en de vraag of onze economist met zijn geneesmiddel wel de juiste ziekte had.

Je herkent aan de uitspraak natuurlijk meteen de "Austerian". "De crisis is veroorzaakt door teveel schulden", en bovendien is "overheid altijd slecht", ergo er zijn teveel overheidsschulden, ergo we moeten bezuinigen.

Maar ik denk dus aan Paul Krugman. In de nineties, zegt Krugman, daalden met de naderende euro de rentevoeten in de Zuid Europese landen als bakstenen. En inderdaad, ik zat in de markten in die tijd, dat heb ik met mijn eigen ogen gezien, en er een frankske aan verdiend ook. Maar wat gebeurt er in een economie waar de rentevoeten dalen? De mensen sparen minder, investeren meer, kopen huizen, zetten die vol keukens met Duitse keukenapparaten; de economie boomt, de lonen stijgen... En terloops boekt Duitsland geweldige exportcijfers waarmee het model nog maar eens bewezen is.

Maar dan breekt de crisis uit, en iedereen wil tegelijk besparen. Dus iedereen betaalt schulden terug (de lezer zoekt op dit moment de term "vleesmoleneffect" op...) en het probleem is, de overheid betaalt om allerlei goede en slechte (dààr al eens aan gedacht? Hmmmmm?) redenen ook schulden terug (heb je dat "vleesmoleneffect" nu al opgezocht?) en de hele boel knalt naar beneden om kamikazepiloten jaloers te maken. Merk op, voornamelijk in landen die om te beginnen helemaal geen hoge overheidsschulden hadden (Spanje, Ierland) of waar die schuld al verschillende jaren flink aan het dalen was (Italië) .Oh ja, en ook nog in Griekenland; dat is waar..

Maar ze hebben wel "het medicijn". Alleen hebben ze het medicijn tegen de pest. En jammer genoeg heeft de patiënt geen pest, maar wel cholera. En dus gaan ze nu nog meer besparen, want nee, dat "vleesmoleneffect" hebben ze nu eenmaal niet opgezocht.

Kom, om het niet te moeilijk te maken geef ik maar zelf een url:

http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2011/08/meer-schulden-om-een-schuldcrisis-te.html

5 opmerkingen:

Felix zei

Dus iedereen betaalt schulden terug (de lezer zoekt op dit moment de term "vleesmoleneffect" op...) en het probleem is, de overheid betaalt om allerlei goede en slechte* (dààr al eens aan gedacht? Hmmmmm?)ook schulden terug [...]

Dat de overheid schulden terugbetaalt blijkt in elk geval niet uit deze grafiek voor de eurozone, ofwel heb ik een andere opvatting dan jij over wat terugbetalen van schulden betekent:

http://www.tradingeconomics.com/euro-area/government-debt-to-gdp

Hier vind je de evolutie van het bbp:

http://www.tradingeconomics.com/euro-area/gdp

* ik vermoed dat 'redenen' hier per vergissing is weggevallen?

Felix zei

Voor wat het waard is, uit de samenvatting (op p. 1) van "Debt and deleveraging. Uneven progress on the path to growth", een rapport van The McKinsey Global Institute, van begin dit jaar (je moet er eens op googelen want ik slaag er niet in om een link naar dat document te kopiëren):

* The deleveraging process is in its early stages in most countries. Total debt
has actually grown across the world’s ten largest mature economies since the
2008–09 financial crisis, due mainly to rising government debt. Moreover, the
ratio of total debt to GDP has declined in only three countries in our sample:
the United States, South Korea, and Australia (Exhibit E1).

* The deleveraging episodes of Sweden and Finland in the 1990s are
particularly relevant today. They show two distinct phases of deleveraging.
In the first, households, corporations, and financial institutions reduce debt
significantly over several years, while economic growth is negative or minimal
and government debt rises. In the second phase, growth rebounds and
government debt is reduced gradually over many years.

* Today, the United States most closely follows this debt-reduction path. Debt in
the financial sector relative to GDP has fallen back to levels last seen in 2000,
before the credit bubble. US households have reduced their debt relative to
disposable income by 15 percentage points, more than in any other country;
at this rate, they could reach sustainable debt levels in two years or so.

* Deleveraging in the United Kingdom and Spain is proceeding more slowly.
The ratio of UK debt to GDP has continued to rise and UK households have
increased debt in absolute terms. In Spain, households have barely reduced
debt ratios and corporations continue to carry the highest level of debt relative
to GDP in our ten-country sample. It could take many more years to finish an
orderly deleveraging in the United Kingdom and Spain.

* The Swedish and Finnish deleveraging episodes reveal six critical markers
of progress before the economic recovery takes off: the financial sector
is stabilized and lending volumes are rising; structural reforms have been
implemented; credible medium-term public deficit reduction plans are in place;
exports are growing; private investment has resumed; and the housing market
is stabilized, with residential construction reviving.

Koen Robeys zei

De twee (uit het blote hoofd) Paul Krugman antwoorden zijn dat het BNP fors gedaald is sinds de crisis (jouw grafiek gaat maar tot 2010) hetgeen op zich de stijgende schuldratio (daarvoor gaat de grafiek tot 2012) verklaart. Daarnaast zijn er veel stijgende uitgaven gewoon door hogere werkloosheidsuitkeringen onder het bestaand beleid; niet omdat de overheid allerlei initiatieven neemt.

Daarnaast zouden we naar cijfers voor de PIIGS landen moeten kijken; niet voor de "EURO area" waar nu eenmaal ook landen Nederland, Finland en Duitsland inzitten. Het is een bewonderenswaardig idee aan falsificatietheorie te doen, maar daar heb je wel nauwkeurige cijfers voor nodig.

Als ik (bijgevolg) in de McKinsey citaten naar de stukken over Spanje en Engeland kijk, dan zie ik ze zelf schrijven dat er deleveraging is, maar in termen van "ratio's" hebben de Spaanse huishoudens nog quasi niets bereikt. Dus op het eerste zicht daalt het BNP met de dalende schuldpositie, zodat (a) in termen van ratio's er niets gewijzigd is, en (b) de jeugdwerkloosheid er in de tientallen percenten loopt.

Als je dan weet dat Spanje voor de crisis helemaal geen hoge schuldpositie had, kan je je afvragen of de "het is de schuld van de schulden" theorie niet het meest van allemaal gefalsifiëerd is en (b) wat de austerity nu in feite precies hoopt te bereiken.

En als je Krugmans theorie wil falsifiëren moet je, denk ik, proberen te tonen dat de Spaanse (of Britse, Griekse...) in antwoord op de crisis wel degelijk allerlei programma's op gang hebben geschoten; of ook dat er helemaal geen private deleveraging is geweest.

Het zou zeker interessant zijn om eerst eens goed na te denken welke "tests" we precies kunnen opzetten, dan een paar serieuze tests te doen, en dan (als Krugman daar niet goed uit lijkt te komen) na te denken of we misschien iets over het hoofd hebben gezien, dan wel dat we Krugmans opmerkingen mogen relativeren.

Zeer interessant, maar ook zeer tijdrovend: niet makkelijk met een fulltime job en drie kleine kindjes. Het wordt pas echt *te* tijdrovend als ik al die ideeën moet vergelijken met (de vorige keer) grafieken waarin nogal met de schaal leek te zijn geprutst of (deze keer) de cijfers voor Duitsland waren meegenomen om problemen voor Spanje te checken.

Ik begrijp heus wel dat jij die grafieken en cijfers niet zelf gemaakt hebt. Ik klaag alleen dat ik gewoon de tijd niet heb om elke grafiek die elke (mogelijk politiek vervuilde) blogger op het net zet te gaan analyseren en vervolgens in de werken van Krugman te gaan graven. Dus ik houd me maar aan een denken in termen van geloofwaardigheid - en bedenk dat Krugman nu al zooo vaak gelijk heeft gehad...

Felix zei

Ok, nu geef ik het echt op. Ik verspil hier mijn tijd.

Felix zei

Misschien komt hier ooit wel eens een post waarin je met cijfers komt die je stelling dat 'iedereen' (sic) schulden afbetaalt staven, maar ik zal er niet meer op wachten. Ik vrees immers dat op dit blog nooit veel meer te lezen zal zijn over economie dan de mantra 'vleesmoleneffect'(op een toon alsof het een heel belangrijk inzicht betreft dat al die dommeriken maar niet willen snappen), stromangevechten en flauwe doorslagjes van Krugman.